[color=red]BH GRADOVI – Prnjavor 2.dio[/color]

Najstarija pronađena naselja na prnjavorskom području su praistorijska i nalaze se nedaleko od Kulaša na brdu Lučić gdje je živio Krapinski pračovjek. Arheološka nalazišta slične prirode pronađena su u Popovićima, Štrpcima i drugdje ali nisu sistematski istražena. U istorijskom dobu, prije dolaska Slovena ovaj kraj je bio nastanjen ilirskim i tračkim plemenima, a od pada sjevernog djela današnje Bosne pod Rimsko Carstvo u I-om vijeku n.e. sa njima se miješa romanizirano stanovništvo. Prnjavorski kraj u srednjem vijeku nalazio se na granici između kraljevine Hrvatske, tj. Mađarske i kraljevine Bosne, pa je često mijenjao vladara. Prva naselja na području današnje prnjavorske opštine koja se pominju u pisanim izvorima jesu tvrđava Glaž (castrum Galaas ili Glas), sjedište istoimene župe i njena varoš Srida s uređenom gradskom upravom i sucem. Glaškom župom vladala je moćna biskupska loza Babonića za vrijeme bosanskog kralja Tvrtka Kotromanića, a od 1361. godine Glaž prelazi u ruke slavonskog bana Leustahija. Župa Glaž je pod Otomansku vlast došla u prvoj polovini XVI-og vijeka, najvjerovatnije izmedju pada Jajca i Banjaluke 1528. i pada Gradiške 1537. Najstariji pomen Prnjavora koji je do sada pronađen nalzi se na već pomenutoj karti austrijskog oficira I. von Makovicha, kapetana pri generalštabu, iz 1783., dok se u bosanskim izvorima naziv Prnjavor prvi put pominje u jednom popisu pravoslavnih bogomolja banjalučke regije iz 1834. Dolaskom austrougarske, Prnjavor postaje istureno odijeljenje (filijala) banjalučkog okruga, a od 1885. i sam postaje okrug koji se prostirao između Save, Vrbasa, Ukrine i vrhova planine Jošavke, tj. na području današnjih opština Srbac, Čelinac i Laktaši.